Przekroczyć barierę czasoprzestrzeni
Podróże w czasie są obecne w kulturze naszej cywilizacji od wieków. Liczni twórcy opowiadali intrygujące historie o podróżnikach w czasie, zarówno o tych przenoszących się do wydarzeń z przeszłości jak i o tych odwiedzających przyszłość. Czy jednak sceny podróży w czasie, które oglądamy w filmach science - fiction są naprawdę możliwe? Naukowcy twierdzą, że tak, choć jeszcze przez długi czas będą one poza zasięgiem ludzkiej cywilizacji. Laikowi trudno jest polemizować z naukowcami, dlatego chciałbym wam dziś jedynie uświadomić, jak nietypowe konsekwencje może nieść ze sobą taka podróż.
Na początek zastanówmy się, czym jest w ogóle czas. Według znanej powszechnie definicji pod tym pojęciem należy rozumieć wielkość fizyczną określającą kolejność zdarzeń i odstępy między zdarzeniami zachodzącymi w tym samym miejscu. Z tego też powodu mówi się, że czas definiują dwie cechy. Po pierwsze kierunek, bo jak wiadomo czas biegnie tylko w jedną stronę, a kolejne wydarzenia zawsze następują po sobie, a po drugie prędkość, gdyż wszystkie wydarzenia następują po sobie w określonych odstępach. Ważnym aspektem, który trzeba tu poruszyć jest także powszechność czasu. Choć pewne wydarzenia są w stanie zmienić jego bieg, to tylko w niewielkim stopniu dotyczą one wszystkich wydarzeń. Dzieje się tak dlatego, że wszystko, co istnieje, ma przecież jakiś związek z istnieniem czasu.
Czym byłaby więc taka podróż w czasie? Najprościej byłoby ją opisać jako przemieszczanie się obiektu z jednego miejsca w czasie w inne, przy założeniu wszak, że złamana musi zostać któraś z zasad determinujących czas, czyli albo zasada kierunku, albo prędkości. Złamanie tej pierwszej zasady spowodowałoby, że przy zmianie jakiegokolwiek wydarzenia w przyszłości, musiałyby również ulec zmianie powiązane z tymże wydarzeniem wydarzenia w przeszłość. Dokładnie o czymś takim opowiada seria filmów w reżyserii Roberta Zemeckisa „Powrót do przeszłości”. Podróże w czasie mogą być jednak również związane ze złamaniem tej drugiej zasady, czyli zasady prędkości. W tym przypadku zdarzenia nie zostałaby zmienione, ale za to taka podróż byłaby możliwa tylko w kierunku przyszłości.
Jak wspomniałem powyżej, podróże w czasie są teoretycznie możliwe, a potwierdza to teoria względności Alberta Einsteina. Mówimy tu jednak o podróżowaniu z prędkościami znacznie wyższymi od prędkości światła, uwzględniając zjawisko zakrzywiania czasoprzestrzeni 
(czas zagina się według teorii względności po pewnej trajektorii tworząc okrąg, wewnątrz którego człowiek taką podróż zarówno do przodu jak i wstecz mógłby odbyć). Warto też pamiętać i o tym, że zgodnie z teorią Einsteina czas jest względny, a zatem nie wszędzie i nie dla każdego płynie z taką samą prędkością. Bieg czasu przypomina bowiem trochę nurt rzeki, a wszyscy wiemy, że rzeka nie w każdym miejscu płynie z tą samą prędkością. Reasumując, można by napisać, że podróże w czasie są matematycznie możliwe, ale lwia część świata naukowego uważa, że to bajka, tłumacząc, że nie ma niestety istniejącej przyszłości, a jeśli już uda się kiedyś zbudować wehikuł czasu, to z jego pomocą będzie można odbywać podróże tylko do czasów, które miały już miejsce.
Tak czy inaczej ewentualne podróże w czasie nie byłyby jednak wolne od paradoksów, czyli zjawisk, które niełatwo jest wyjaśnić z wykorzystaniem zasad tradycyjnej logiki. Jednym z najbardziej znanych paradoksów takich podróży jest chyba paradoks rzeczy bez początku. W literaturze fachowej podaje się często przykład wehikułu czasu i książki. Wyobraźcie sobie, że znajdujecie książkę, w której opisano dokładnie plany budowy wehikułu czasu. Najpierw nie za bardzo wiedzielibyście, co znaczą te wszystkie schematy, później podchodzilibyście do tego zapewne trochę sceptycznie, aż po latach być może wrócilibyście do tej książki, by zając się budową takiej maszyny. Pewnie wtedy postanowilibyście ją sprawdzić i cofnęlibyście się do przeszłości, by przekazać tę książkę młodszej wersji samego siebie i rozpocząć budowę tej maszyny znacznie wcześniej. Jak się domyślacie książka ta nie miałaby jednak początku. Po prostu w danym czasie nie mogłaby jeszcze istnieć. Podobnie jest z tzw. paradoksem dziadka. Co waszym zdaniem by się stało, gdyby tak ktoś cofnął się do przeszłości, a następnie zabił własnego dziadka 
przed poczęciem swego ojca? Przecież to znaczyłoby, że taka osoba nie miałaby prawa się narodzić, a więc nie mogłaby też cofnąć się w czasie. Ale czy oznacza to, że wspomnianego morderstwa również by nie było? Jak widzicie te i inne znane paradoksy związane z ewentualnymi podróżami w czasie nastręczają naprawdę wiele pytań.
Fakt istnienia owych paradoksów nierozłącznie wiąże się też z podróżnikami, a dokładnie z tym, jaki wpływ na czas miałyby te ich podróże. Tu należałoby poruszyć co najmniej dwie kwestie, po pierwsze istnienie wolnej woli u owych podróżników oraz ich sprawczość. Wolną wolę można by w tym przypadku zdefiniować jako możliwość dowolnego wpływania tak na wydarzenia w przeszłości jak i w przyszłości. Pod pojęciem sprawczości należałoby z kolei rozumieć, na ile i w jaki sposób te ich zmiany wpływałyby na otaczający ich świat. Zobaczmy zatem jak kombinacja tych dwóch cech mogłaby wpłynąć na podróże w czasie. Jeśli założyć, że podróżnicy nie będą mieli wolnej woli, ale będą dysponowali siłą sprawczą, to ich podróż w czasie może wyglądać tak, jak ta pokazana w filmie „Harry Potter i więzień Askabanu”. To znaczy bohaterowie cofną się w czasie, ale będą mogli dopełnić tylko to, co już się zdarzyło. Poza tym nic się nie zmieni. Jeżeli zaś przyjąć, że podróżnicy nie posiadają ani wolnej woli, ani siły sprawczej, to będziemy mieć raczej do czynienia z podrożą w charakterze biernego obserwatora, który nie będzie brał udziału w wydarzeniach. Zatem podróż taka nie spowoduje również zaburzenia porządku czasu, bo wydarzenia będą jedynie obserwowane, co nie zmieni ani przeszłości, ani przyszłości. Jeżeli jednak założymy, że nasz podróżnik w czasie będzie posiadał wolna wolę i siłę sprawczą, to otwieramy furtkę do kolejnych paradoksów. Tego rodzaju manipulacje trudno jest opisać ze względu na ich zmienną naturę. Niektórzy twórcy kina próbują je jednak jakoś pokazać. Przykładem może tu być znany film „Primer” (2004) Shane Carrutha. 
A co wydarzyłoby się, gdyby nasz podróżnik w czasie miał wolną wolę, ale nie dysponowali siłą sprawczą? O takiej sytuacji opowiada z kolei popularny niemiecki serial „Dark” w reżyserii Barana bo Odara i Jantje Friese, który możemy obejrzeć na platformie Netflix. W tym serialu widzimy sytuację, gdy przeszłość wpływa na przyszłość i odwrotnie. To kolejny interesujący paradoks, bo historia jest jakby z góry określona, ale bohaterowie (podróżnicy w czasie) z jednej strony nie mają wpływu na bieg wydarzeń, ale z drugiej ich decyzje ciągle otaczający ich świat kształtują.
Na koniec tych rozważań warto byłoby jeszcze postawić sobie pytanie, kiedy tak naprawdę jest teraz? To z pozoru idiotyczne pytanie, w kontekście podróżowania w czasie, zaczyna jednak nabierać nowego sensu. No bo jeśli moglibyśmy poruszać się w czasie w dowolnym kierunku, to teraz byłoby tak samo aktualne jak czas miniony i ten, który dopiero nadejdzie – nieprawdaż? Zatem można dojść do wniosku, że „teraz” tak naprawdę jest tylko konceptem, ponieważ potencjalni podróżnicy w czasie nie mieliby punktu odniesienia.
Podróże w czasie to bardzo złożone zagadnienie, ale też mocno rozpalające wyobraźnię. Mam oczywiście świadomość, że tym artykułem bynajmniej nie wyczerpałem tematu, bo wiele nie mniej ciekawych zagadnień musiałem niestety pominąć. Mimo to liczę, że udało mi się was choć trochę tym tematem zaciekawić.
Grafika:
Komentarze [0]
Jeszcze nikt nie skomentował. Chcesz być pierwszy?
