CKE - Ciężka Kompromitacja Ekspertów   

Maj praktycznie już się kończy. Na tablicy informacyjnej w szkole coraz mniej zastępstw, a kasztany jakby przekwitły. Co to może oznaczać? Że kasztanowce dopadła zaraza, albo że dyrekcja znalazła lepszy sposób na organizację zajęć szkolnych? Niekoniecznie. Prawda jest taka, że to burzliwy okres matur zbliża się ku końcowi. Niestety, a może jednak stety? Nie mniej jednak nadeszła już pora na wstępną ocenę Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Czy warto? Warto. Trzeba w końcu napisać słów kilka o braku fachowości ludzi pracujących w jednej z najważniejszych edukacyjnych instytucji? I to niezwłocznie!

Każdy polski uczeń staje prędzej czy później przed faktem, że najważniejszy dla niego egzamin zbliża się w zastraszającym tempie. Niektórzy odliczają doby, by móc się ewentualnie czegoś jeszcze douczyć, inni zdają się na własny intelekt i wolą się nie przemęczać. Myślicie, że to dobre metody? Według CKE najprawdopodobniej tak! Dowodów na to nie trzeba szukać w zakamarkach sieci czy w prasie. Wystarczy przytoczyć zadania z tegorocznego egzaminu z języka polskiego (poziom rozszerzony):

1. „Zanalizuj i zinterpretuj opowiadanie Sławomira Mrożka Lolo, zwracając uwagę na sposób kreowania bohaterów i paraboliczny charakter sytuacji przedstawionej w tekście.”

2. „Rola słów w relacjach międzyludzkich. Analizując i interpretując fragment powieści Wiesława Myśliwskiego Kamień na kamieniu oraz wiersz Tadeusza Różewicza Słowa, zwróć uwagę na przedstawione sytuacje i sposoby kreowania podmiotu mówiącego.”

Dla kogoś, kto doskonale się przygotował, nie stanowi zapewne problemu napisanie wypowiedzi na powyższe tematy. Schody zaczynają się niestety dla tych, którzy woleli przyłożyć się do innych przedmiotów. Wiadomo, że wiedza zdobywana przez kilka lat, nie idzie raczej na marne. Gdy jest jeszcze usystematyzowana - punkt dla nas. W czym więc problem? Okazuje się, że mimo wysiłku uczniów ich prace zostaną sprawdzone pod jednym kątem. Pod kątem klucza! Nie ma co siać paniki, ale sposób w jaki sprawdza się efekty inwencji twórczej maturzystów pozostawia cholernie wiele do życzenia. Media już od dawna grzmiały, że ten system jest chory i niszczy kreatywnych. Dajmy na to: maturzysta X czuje, że zaniedbał swoją edukację z j. polskiego. Idzie jednak na całość i pisze wszystko, co tylko był sobie w stanie przypomnieć. Nie filozofuje. Ma fajny, prosty styl. Kończy. Zadowolony wychodzi z sali, bo ma pewność, że pustego miejsca w arkuszu nie zostawił. Za nim siedzi maturzysta Y, który ma ksywę klasowego kujona. Oczytany, zainteresowany filozofią, zaciera ręce nad banalnym dla niego zadaniem. Pisze dość trudnym językiem, korzysta ze swej wszechstronnej humanistycznej wiedzy, używa cytatów i sentencji. Kończy, wychodzi. Co różni te dwie sytuacje? Z pozoru nie za wiele, ale tylko jeden z nich zaliczy zapewne egzamin bez problemu, a drugi raczej go zawali. Oba wypracowania zostaną sprawdzone przez egzaminatorów metodą słów-kluczy! Nie mogę powstrzymać się tutaj od przypomnienia eksperymentu „Dziennika”, który poprosił pisarza Antoniego Liberę i filozofa Marcina Króla o zmierzenie się z jednym z tematów maturalnych. Skutek był taki, że mimo wszechstronnej wiedzy humanistycznej obu piszących oraz niezwykle bogatego języka, ich wypracowania wypadły blado. Wyniki, z jakimi ukończyli swój egzamin, nie pozwoliłyby im na kontynuowanie nauki na filologii polskiej na żadnej wyższej uczelni w tym kraju. Kwestia sporna? Nie, realia!

Temat feralnego „klucza” pojawiał się w środkach masowego przekazu już niejednokrotnie. Liczne apele o to, aby sprawdzać prace w inny, bardziej sprawiedliwy sposób, w końcu się przejadły. CKE nadal umywa ręce, twierdząc, że sprawy tak naprawdę nie ma i wmawia maturzystom, aby wyzbyli się wszelkich obaw. Szef, Marek Legutko, opublikował nawet list na stronie internetowej dowodzonej przez siebie instytucji. Po co? Żeby uspokoić niezadowoloną młodzież. Ministerstwo Edukacji Narodowej wyraziło stosowną opinię, z której można wywnioskować, że w CKE dzieje się coś nie tak, jak powinno. MEN, jak na razie dużo mówi, a mało robi. Problem jest i należy go w miarę szybko wyeliminować. Choć w ostatnim czasie zdymisjonowano p. Legutkę i wyznaczono na okres próbny jego zastępcę, problem nadal pozostał aktualny.

Uczniowie (poprawniej absolwenci) twierdzą: „Napisaliśmy, co w naszej mocy, ale nie trafiliśmy w klucz odpowiedzi”. Stwierdzenie to, choć z pozoru brzmi dziwnie, mimo wszystko może okazać się słuszne. Dlaczego? Egzaminatorzy, sprawdzając wypowiedzi pisemne uczniów, doszukują się w nich wyrażeń, których tam, zdaniem ekspertów CKE, nie może zabraknąć. To właśnie oni, eksperci CKE, układają bowiem zadania i konstruują schematy poprawnych odpowiedzi. Nic dziwnego. Od tego są! Problem pojawia się wówczas, kiedy „klucz” jest jedną wielką klapą. Banalna sytuacja ucznia X i Y, to nic innego, jak zobrazowanie tej sytuacji. Nie warto skupiać się na tym, jak najlepiej skonstruować własną wypowiedź, ale jakie słowa- klucze należy w niej wykorzystać! A przecież każdy z nas ma swój indywidualny styl i nie należy nikogo za to karcić, odliczając mu kolejne punkty. Egzaminatorzy mieliby ułatwione zadanie, gdybyśmy wszyscy identycznie interpretowali teksty, używali jednakowej polszczyzny, opierali się tylko i wyłącznie na wiedzy z jednej dziedziny! Nie taka jest jednak, szanowna CKE, intencja każdego z nas. Nie chcemy ograniczać się do tego, aby tok naszego myślenia zamykał się w z góry narzuconych i ustalonych schematach. Matura, to moim zdaniem nie tylko działanie pod kątem „cel, pal”, ale coś więcej, co wymaga myślenia i wszechstronnej wiedzy. Tematy tegorocznej matury z języka polskiego nie należały do najłatwiejszych, dlatego uważam, że wysiłek wielu tysięcy moich starszych koleżanek i kolegów, którzy nie zechcieli podporządkować się narzuconym schematom interpretacyjnym, nie może pójść na marne. Matura to w końcu nie tylko umiejętność wyboru jednej właściwej odpowiedzi z czterech podanych, ale też i próba własnej kreatywności.

„Centralna” z każdym egzaminem kompromitowała się coraz bardziej. Niektóre arkusze grzmiały pytaniami, które zostały skonstruowane nie tyle niejednoznacznie, co po prostu błędnie. WOS, matematyka, fizyka, język polski… ile jeszcze? Maturzyści niechętnie wypowiadają się o pracy CKE, a jeśli już, to oceniają ją bardzo źle? Mnie to nie dziwi! Statystycznego maturzystę szlag trafia, kiedy ma świadomość własnej wiedzy, a mimo to może zostać odhaczony „kluczem” przez egzaminatora. Pora w końcu szanowna komisjo coś w tej materii zmienić. Nie wolno ustawicznie usprawiedliwiać swoich błędów „błyskotliwą reformą edukacji”. Zdaję sobie sprawę, że nie łatwo wprowadzić dobry system oceniania. Nie wypracuje się jednak lepszego, jeśli nie podejmie się chociażby jakichkolwiek prób innych rozwiązań. Czy możemy mieć jednak nadzieję na poprawę? Chciałoby się powiedzieć w tym miejscu: „nadzieja - matką głupich”. W CKE potrzebna jest przede wszystkim wola zmian, bo od niej zależeć będzie głównie to, czy za rok maturzyści X i Y nie staną przed powtórką z rozrywki.