Magia matury IB   

O naszej obecnej maturze mówi się, że jest już prawdziwie europejska. Jednak na całym świecie (w Polsce zaledwie w kilku szkołach) można zdawać egzamin dojrzałości o znacznie większym prestiżu i znaczeniu, tzw. maturę międzynarodową. Pomysł na stworzenie takiej matury (International Baccalaureate) zrodził się w latach sześćdziesiątych w Szwajcarii, w Międzynarodowej Szkole w Genewie. 40 lat temu ten system nauki skierowany był w zasadzie do wąskiej grupy uczniów podróżujących: dzieci ambasadorów i mobilnych urzędników. Dziś IBO kieruje swój program głównie do tych, którzy zagraniczne wojaże mają dopiero w planach i chcą dostać się na najlepsze światowe uczelnie.

Główna siedziba IB znajduje się nadal w Genewie, ale największe biuro regionalne, odpowiedzialne za kształtowanie programów nauczania i sposoby oceniania, zlokalizowane jest w Cardiff (UK). Tam też znajdują się departamenty zajmujące się finansami i planowaniem dalszego rozwoju tej organizacji. Dziś w programie IBO uczestniczy 2050 szkół ze 125 krajów. W Polsce program matury międzynarodowej realizowany jest dopiero od 1993 roku, a uczestniczy w nim w chwili obecnej 19 liceów ogólnokształcących (w tym 8 państwowych), z których akredytację IB uzyskało tylko 9. Na Podkarpaciu nie mamy takiej szkoły, a z tych położonych najbliżej Tarnobrzega warto wymienić: VI Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Kielcach, Europejskie Prywatne Liceum Ogólnokształcące w Krakowie, Kolegium Europejskie w Krakowie, I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Lublinie oraz Prywatne Liceum Ogólnokształcące im. Ignacego Jana Paderewskiego w Lublinie.

Program międzynarodowej matury (International Baccalaureate Diploma) uznawany jest dziś za najlepszy program szkolnictwa średniego na świecie. Jest to dwuletni program nauczania na poziomie liceum ogólnokształcącego (w Polsce rozpocząć go mogą uczniowie po pierwszej klasie liceum ogólnokształcącego), prowadzony w całości w języku obcym i kończący się egzaminem maturalnym. Program ten diametralnie różni się od programu polskiej szkoły średniej, bowiem uczniowie uczą się w nim wyłącznie przedmiotów egzaminacyjnych. Na program ten składa się sześć kursów przedmiotowych, esej oraz kurs z teorii wiedzy (Theory of Knowledge). Wszystkie zajęcia odbywają się w języku angielskim, francuskim bądź hiszpańskim i w jednym z tych języków zdawany jest także egzamin końcowy. Szczegółowy rozkład i poziom kursów przedmiotowych ustala sobie indywidualnie każdy z uczniów, zgodnie z obowiązującymi zasadami. Trzy lub ewentualnie cztery kursy należy zaliczyć na poziomie rozszerzonym (Higher level - HL), a pozostałe na poziomie podstawowym (Standard level - SL). Uczeń ma do wyboru w tym programie następujące kursy przedmiotowe:

1. Język podstawowy - do wyboru ponad 80 języków. Uczeń ma prawo wybrać język ojczysty (kurs obejmuje także literaturoznawstwo danego języka).

2. Drugi język - może (lecz nie musi) stanowić naukę od podstaw. Istnieją dwa rodzaje kursów języka obcego: język B (na poziomach Ab Initio, Standard level, Higher level) stanowiący standardową naukę języka obcego oraz język A2 obejmujący jedynie literaturę w wybranym języku. W grupie drugiej można również uczyć się drugiego języka na poziomie A1 (język ojczysty).

3. Nauki społeczne - m.in. geografia, historia, historia islamu, filozofia, ekonomia, psychologia, antropologia, technologia informacyjna w globalnym społeczeństwie. Na poziomie rozszerzonym istnieje rozgraniczenie pomiędzy: historią Ameryki, historią Europy, historią Afryki, historią zachodniej Azji oraz historią wschodniej i południowo-wschodniej Azji. Nauczany wariant zależy najczęściej od lokalizacji szkoły.

4. Nauki doświadczalne - m.in. chemia, fizyka, biologia, nauki o środowisku oraz technologia projektowania (ang. design technology).

5. Nauki matematyczne - do wyboru matematyka na trzech poziomach zaawansowania: Mathematical Studies SL, Mathematical Methods SL oraz Mathematics HL. Dodatkowo do standardowego programu Mathematics HL uczeń może realizować Further Mathematics SL. W tej grupie znajduje się również informatyka, jednak jedynie jako przedmiot dodatkowy, który nie może stanowić zamiennika dla matematyki.

6. Sztuka - nauki o teatrze, malarstwie, filmie, muzyce, tańcu. Uczeń może zamienić przedmiot z grupy szóstej na dowolny inny przedmiot z grupy 2, 3, 4 lub 5 (najczęściej dodatkowy język lub informatykę z grupy piątej).

W skrócie:

1 - j. polski lub angielski A1 - poziom wyższy (HL) lub niższy (SL)

2 - j. angielski A2 (literatura) (HL)

j. angielski B (język) (HL)

j. niemiecki B (język) (HL/SL)

j. francuski B (od podstaw)

3 - historia, geografia lub ekonomia (HL/SL)

4 - biologia, chemia i fizyka (HL/SL)

5 - matematyka (HL/SL)

6 - jeden dodatkowy przedmiot z grupy 2,3,4.

Warunkami uzyskania dyplomu maturalnego są ponadto:

1. Napisanie pracy (EE - Extended Essay) w języku wykładowym o objętości do 4000 słów z dowolnie wybranego przedmiotu nauczanego w szkole (niekoniecznie zdawanego na maturze). Temat jest wprawdzie dowolny, ale wymagane jest przeprowadzenie własnych badań.

2. Zaliczenie co najmniej 150 godzin zajęć CAS (Creativity, Action, Service - twórczość, działanie, pomoc). To nic innego jak aktywne uczestnictwo ucznia w działalności pozaszkolnej, tj. w działaniach społecznych, sportowych i twórczych w wymiarze sześciu godzin tygodniowo.

3. Zaliczenie kursu teorii wiedzy (TOK - Theory of Knowledge) składającego się z około 100 godzin, mającego na celu zapoznanie uczniów z podstawami epistemologii, metodologii nauk, logiki praktycznej oraz wyrobienie w nich umiejętności krytycznego myślenia. Dodatkowo, uczeń musi napisać esej o objętości 1200-1600 słów na podany temat (wybrany z listy dziesięciu tematów określonych przez IBO) oraz przeprowadzić prezentację związaną z zagadnieniami teorii wiedzy na dowolnie wybrany temat.

Międzynarodowa matura odbywa się zawsze w maju i trwa trzy tygodnie, jednak egzaminy ustne oraz część prac pisemnych zaliczane są nieco wcześniej (np. prezentację maturalną z języka polskiego na podstawie omówionych lektur zalicza się już na końcu pierwszego półrocza nauki). Podczas egzaminu majowego zdaje się wszystkie wybrane przedmioty, na poziomie, na którym się je realizowało w trakcie 2 lat nauki. Uczniowie na całym świecie piszą te same dla każdego poziomu egzaminy, które zawsze sprawdzane są zewnętrznie, przez egzaminatorów z różnych krajów. Prace oceniane są w skali od 1 do 7 punktów. Warunkiem zdania matury jest uzyskanie co najmniej 24 punktów (z 45 możliwych) oraz zaliczenie elementów EE, TOK i CAS.

Podczas egzaminu, podobnie jak to jest na normalnej maturze, w sali egzaminacyjnej nie może przebywać nauczyciel przedmiotu, z którego przeprowadzany jest egzamin ani wychowawca, a odstęp między ławkami musi wynosić półtora metra. W odróżnieniu jednak od normalnej matury, tu testy wypełnia się zawsze ołówkami. Po zakończeniu egzaminu prace maturzystów są kodowane i wysyłane pocztą kurierską do egzaminatorów w różnych państwach na całym świecie. Po sprawdzeniu prac, eksperci z IB przesyłają je wraz ze swoimi ocenami do centrum egzaminacyjnego IB w Cardiff. Stamtąd wyniki przesyłane są do Genewy, gdzie mieści się główna siedziba International Baccalaureate Organisation i dopiero wówczas drukuje się dla uczniów na całym świecie dyplomy międzynarodowej matury, które wysyła się do poszczególnych szkół, w których odbywały się te egzaminy.

Najlepsi "maturzyści międzynarodowi" przyjmowani są bez egzaminu na najbardziej prestiżowe uczelnie świata, takie jak: Oxford, Cambridge, Yale, MIT, Harward. Niestety w Polsce świadectwo matury międzynarodowej zwalnia z egzaminów wstępnych tylko na niektóre uczelnie, a nie uznają go już np. akademie medyczne. Kolejny problem, z którym mierzą się w Polsce "międzynarodowi maturzyści", to terminy rekrutacyjne uczelni wyższych. Okazuje się, że większa część uczelni kończy przyjmowanie dokumentów od kandydatów na studia zanim IBO roześle po świecie wyniki matury międzynarodowej. Tak więc spora grupa uczniów w Polsce decyduje się co roku na zdawanie podwójnej matury – tej międzynarodowej i tej polskiej.

Mogłoby się wydawać, że koszt udziału w programie Matury Międzynarodowej musi być ogromny. Nic bardziej mylnego! Uczestnictwo w programie jest całkowicie bezpłatne. Trzeba tylko poszukać odpowiedniej szkoły. Szkoły publiczne w Polsce starają się o dotacje z ministerstwa, odciążając tym samym uczniów z prawie wszelkich kosztów. Pozostaje tylko zakup podręczników sprowadzanych z Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych oraz Australii (ok. 1000-1200 zł za dwa lata), a także kalkulatorów graficznych (ok. 500 zł). Najdroższy jest jednak egzamin końcowy zdawany po dwóch latach uczestnictwa w projekcie. Opłata egzaminacyjna wynosi bowiem tysiąc franków szwajcarskich (ok. 3 tys. zł). Jeśli natomiast ktoś wybiera szkołę niepubliczną, to musi mieć świadomość, że tu poniesie także inne koszty, a opłaty w takich szkołach wahają się od 850 zł do 4300 zł za miesiąc.

Vinga