Młodzieżowe słowo roku 2018

Dodano 2019-01-24, w dziale inne - archiwum

Po raz trzeci w swojej historii Wydawnictwo Naukowe PWN przeprowadziło plebiscyt internetowy na najpopularniejsze młodzieżowe słowo roku. Jury brało naturalnie i tym razem pod uwagę kreatywność, a także humor i estetykę, a słowem roku został wyraz, który otrzymał najwięcej głosów internautów (przez formularz na stronie Słownika Języka Polskiego PWN wpłynęło ponoć około 10 tysięcy zgłoszeń). Wyniki plebiscytu ogłoszono w połowie grudnia 2018. Mnie wydarzenie to zachęciło do głębszego pochylenia się nad tym tematem, czyli nad najczęściej używanymi przez współczesną polską młodzież słowami. Zacząłem zastanawiać się, dlaczego niektóre z nich zrobiły tak wielką karierę i o czym może to świadczyć?

Najpopularniejszym młodzieżowym słowem 2018 roku i niekwestionowanym zwycięzcą plebiscytu został wyraz „dzban” (aż 30 procent internetowych zgłoszeń dotyczyło właśnie tego określenia, a jury tylko potwierdziło stanowisko internautów). Jednak dzban dzbanowi nie równy. Słowo jak sowo. Niby samo w sobie niczym nie zaskakuje, ale stało się prawdopodobnie popularne dzięki temu, że narzucono mu znacznie epitetu. Okazuje się, że od pewnego czasu używane jest dla określenia osoby nierozważnej, niepoważnej i mało lotnej, o czym świadczą definicje tegoż słowa publikowane na wspomnianej /pliki/zdjecia/dzban2.jpg stronie przez uczestników plebiscytu. W Słowniku Slangu i Mowy Potocznej możemy przeczytać, że słowo "dzban" to negatywne, ale i zabawne określenie osoby, która się zawiesiła i nas nie słucha albo zrobiła coś głupiego lub śmiesznego. Mnie jednak najbardziej spodobała się ta definicja: „Dzbanem może być każdy. Wystarczy, że zrobi coś, co w jakikolwiek sposób nie spodoba się drugiemu rozmówcy. Tak powstaje dzban”. Dlaczego „dzban” w ciągu jednego roku stał się tak bardzo popularny? Jak przeczytałem opinię i uzasadnienia jurorów, to przekonałem się, że powodów jest co najmniej trzy. Po pierwsze to bardzo dźwięczne słowo (rozpoczynająca się taką grupą spółgłoskową na początku, która nie występuje w żadnym innym polskim wyrazie) i po prostu brzmi efektownie. Po drugie jest to bardzo wdzięczne określenie, jednocześnie sugestywne i nie wulgarne. I w końcu po trzecie wpisuje się w tradycyjne skojarzenia głowy jako pustego naczynia. Zatem „dzban” wpisuje się w grupę wyrafinowanych obelg, które omijają słowa wulgarne, co wydaje się nie bez znaczenia, biorąc pod uwagę moderację dyskusji na chyba wszystkich forach.

Drugim najpopularniejszym słowem został przymiotnik „masny”. To z kolei przymiotnik pochodzący z gwary śląskiej, który pierwotnie oznaczał „tłusty”, a obecnie nabrał znaczenia bogaty, pełny, piękny, duży, innymi słowy jak powiedzielibyśmy to jeszcze kilka lat temu „wypasiony”.

Kolejnym wyróżnionym słowem został wyraz „prestiż”, popularny głównie wśród młodszych uczestników badania. Ten wyraz jest ciekawy głównie z tego względu na jego powiązanie z fenomenem jednego człowieka. To właśnie on, Marek Kruszel, występujący w internecie pod pseudonimem „lord kruszwil”, przyczynił się do popularyzacji tego wyrazu wśród polskiej młodzieży. Sam „prestiż” znaczeniowo jest synonimem bogactwa, luksusu, określeniem na coś pasującego do wyższych sfer.

Dodatkowo, jury postanowiło wyróżnić trzy oryginalnie zbudowane słowa zwyklak, normik oraz mamadżer (młoda mama i menadżer w jednym).

Jury zwróciło również uwagę na zjawiska ogólniejszej natury. Po pierwsze na silną pozycję w języku młodzieżowym słów wywodzących się z języka złodziejskiego jak: kminić, kozacki, czy kumać. Po drugie na fakt pojawiania się w plebiscycie z każdym rokiem coraz większej ilości słów, które przenikają do języka młodzieżowego z języków obcych (np. słowo cringe [krindż] - „coś żałosnego, wstydliwego”, które wypiera obecnie żenadę, /pliki/zdjecia/dzban1.jpg czy też słowo essa, o którym napisano, że może wyrażać radość, dumę, zadowolenie, sukces, a nawet powitanie i pożegnanie.). I wreszcie po trzecie jury zwróciło uwagę na wysoką frekwencję neologizmów, oznaczających przyrodzoną młodzieży wesołość: (np. beka i lol), a także eufemizmów słów wulgarnych (np. kruczi).

W 2017 najpopularniejsze było bardzo krótkie, bo zaledwie dwuliterowe słówko „xd”. To był także ciekawy przypadek. „Xd” używane jest bowiem do wyrażenia zadowolenia i pokazania, że coś jest zabawne. „Xd” nie jest jednak skrótem, w przeciwieństwie choćby do lol (skrót od laughting at laught). Popularność „xd” wynika zatem nie tyle z wieloznaczności tego słówka, co z faktu, że może ono zostać użyte w wypowiedzi zastępując niemal każdą z części zdania. Znana jest również, choć głównie w języku pisanym, spolszczona wersja tego słowa, czyli „iksde”, której używanie nie jest już błędne.

Ciekawym zjawiskiem w języku młodzieżowym, dotyczącym jednak (głównie) chłopców, jest zwracanie się do siebie per „mordo”. Nie jest to jednak w tym wypadku, jak by można pozornie sądzić, określenie obraźliwe, a bardziej prześmiewcze, określające rozmówcę jako bliskiego kolegę, a nawet przyjaciela. Jest to szczególnie zastanawiające, zważywszy na fakt, że w polskiej dyskusji politycznej słowo to też bywa ostatnio używane, ale tu, jak się łatwo przekonujemy, głównie do napiętnowania przez danego polityka swoich oponentów z innej opcji politycznej.

Slang młodzieżowy obfituje w ciekawe zwroty i zabawne słowa, ale nie sposób w jednym tekście opisać je wszystkie, ale mimo wszystko mam nadzieję, że udało mi się opowiedzieć wam coś ciekawego o kilku z nich.

Grafika: