Mózg – największa tajemnica
Ludzki mózg skrywa nadal wiele tajemnic i jest nieustannym wyzwaniem dla naukowców. Różne dyscypliny naukowe, zajmujące się badaniami mózgu, zgromadziły już na temat jego budowy i funkcjonowania masę informacji, ale są to wciąż jedynie puzzle, które bardzo trudno jest połączyć w sensowną całość. Nadal więc nie wiemy, jak działa ten narząd, który stanowi istną bazę gromadzenia, przetwarzania i przechowywania danych. Jedno jest absolutnie pewne. To bez wątpienia jeden z najważniejszych ludzkich organów, który ma bardzo skomplikowaną budowę i wraz całym mózgowiem (pień mózgu, mózg i móżdżek) oraz rdzeniem kręgowym tworzy tzw. ośrodkowy układ nerwowy, który zawiaduje przebiegiem wielu procesów życiowych (np. pracą serca czy oddychaniem).
.jpg)
Nasze mózgi różnią się między sobą parametrami, głównie masą i objętością. Średnia masa ludzkiego mózgu waha się od 1200 do 1400 gramów. Objętość jest ściśle powiązana z płcią. Żeński narząd jest nieco mniejszy, gdyż ma około 1100 centymetrów sześciennych, a męski 1250. Znamy też całkiem nieźle trzy części mózgowia, które różnią się budową, funkcjami i wykonywanymi zadaniami.
Pierwsza to mózg, który składa się z dwóch półkul, połączonych włóknami nerwowymi i oddzielonych od siebie wąską szczeliną. Lewa półkula odpowiada za zdolność mówienia i rozumienia mowy, logicznego myślenia, analizowania informacji, wykonywania obliczeń matematycznych, pisania oraz rozpoznawania przedmiotów za pomocą dotyku. Prawej półkuli zawdzięczamy natomiast wyobraźnię i kreatywność, czyli zdolność abstrakcyjnego myślenia, tworzenia i kierowania się intuicją. Półkule są zbudowane od zewnątrz z istoty szarej, czyli komórek nerwowych zwanych neuronami. Poniżej znajduje się istota biała z włóknami komórek nerwowych, które zwie się aksonami. W półkulach znajdują się także liczne szczeliny i dzieli się je na płaty. Pierwszym z nich jest płat czołowy, który odpowiada za mowę, koordynację, koncentrację i planowanie. Następnym jest płat skroniowy związany ze zmysłem słuchu i węchu. Kolejny jest płat ciemieniowy, który odpowiada za orientację w przestrzeni i odczuwanie bólu oraz płat potyliczny, powiązany ze zmysłem wzroku. Ostatnim jest płat brzeżny, zwany inaczej limbicznym lub rąbkowym. Do jego zadań należy przede wszystkim regulowanie zachowań związanych z emocjami oraz stanów emocjonalnych, na przykład uczucia zadowolenia, przyjemności, euforii. Układ limbiczny bierze także udział w procesach zapamiętywania i motywacji. To w nim znajduje się także ośrodek węchu. Skoro wiemy już co nieco o budowie tego organu, to teraz nadszedł czas, by poszukać odpowiedzi na kluczowe pytania.
Jak to jest z tą naszą inteligencją?
.jpg)
Dzięki rozlicznym badaniom zaobserwowano wiele różnic natury psychologicznej (głównie w zakresie inteligencji) między płciami. Nie są one bardzo wielkie, lecz są. Dotychczasowe badania wykazały niewielką różnice pomiędzy płciami w zakresie inteligencji ogólnej na korzyść mężczyzn i takąż samą różnicę na korzyść kobiet w zakresie zdolności poznawczych.
Brytyjski psycholog Richard Lynn wysnuł teorię, zgodnie z którą nie ma generalnych różnic w obszarze inteligencji między płciami do około 16. roku życia, choć niekiedy dziewczynki przewyższają w tym okresie nieznacznie chłopców, ponieważ dorastają szybciej. Po 16. roku życia role te się według niego odwracają i to chłopcy stopniowo zyskują przewagę, osiągając lepsze o 3-5 pkt wyniki w testach na inteligencję i w testach niektórych funkcji poznawczych, co Lynn tłumaczył różnicą w relatywnych rozmiarach mózgu u obu płci. Zdaniem krytyków teorii Lynna, nie oparł swoich badań na reprezentatywnych próbach. Warto jednak zauważyć, że istnieją też inne badania, które nie wykazują żadnych różnic między płciami w zakresie inteligencji, tak w wieku dojrzewania jak i w wieku dorosłym, a są i takie, które wykazują dominację kobiet.
Wśród uczonych przeważają jednak opinie, że ani masa, ani objętość mózgu nie ma nic wspólnego z ilorazem inteligencji. Wszyscy wskazują natomiast na jedną ważną kwestię, czyli na intensywność pracy nad własną sprawnością intelektualną. Czy można ją zatem poprawić? Jasne, a kluczem do tego jest proces uczenie się. Zdobywanie, przetwarzanie i zapamiętywanie kolejnych informacji powoduje, że mózg pracuje coraz lepiej. Tak więc zagadki logiczne, a nawet czytanie książek i uczenie się nowych rzeczy bardzo korzystnie wpływa na rozwój tego organu. Ważnym aspektem sprawności naszego umysłu jest także dieta, nawodnienie oraz stosowna ilość snu. Warto też pamiętać i o tym, że ludzki mózg jest aktywny przez cały czas, nawet wtedy, gdy śpimy.
.jpg)
A co wiemy na temat kreatywności?
Za kreatywne myślenie odpowiedzialna jest prawa półkula mózgu. Naukowcy odkryli jednak ostatnio, że bardzo ją w tym wspiera lewa półkula, choć prawa półkula wykonuje zasadniczą robotę.
W „Social Cognitive and Affective Neuroscience” ukazała się publikacja, które uświadamia, jak ludzki mózg radzi sobie z kreatywnymi zadaniami. Profesor psychologii Lisa Aziz-Zadeh z University of California twierdzi w opracowaniu tego badania, że do tego typu aktywności angażujemy obie półkule. Badanie przeprowadziła na grupie studentów architektury, zlecając im zadanie związane z wizualną kreatywnością i obserwując na bieżąco zmiany zachodzące w ich mózgach za pomocą rezonansu magnetycznego. Badanie prof. Aziz-Zadeh wykazało, że choć kreatywność była za każdym razem inicjowana przez prawą półkulę, to lewa przez cały czas była aktywna. Zdaniem prof. Aziz-Zadeh lewa półkula może i nie pełni kluczowej roli w procesie tworzenia, ale przejmuje ją w momencie, gdy efekty kreatywnego procesu należy wprowadzić w czyn.
A jaka jest pojemność naszych mózgów?
Według badaczy uważa, że pojemność ludzkich mózgów waha się od 10 TB do 2,5 PB. Przekładając na bardziej zrozumiały język, gdybyśmy zapełnili naszą pamięć filmami, a każdy z nich miałby rozmiar 1GB, to obejrzenie wszystkich zajęłoby nam jakieś 20 lat. Wiem, że ciężko to sobie wyobrazić, ale zgodzicie się chyba ze mną, że brzmi imponująco. Szczególnie, gdy ma się świadomość, że pojemność największych twardych dysków, które instaluje się w komputerach użytkowych, nie przekracza zazwyczaj 1 TB.
Co z zapamiętywaniem i odtwarzaniem?
.jpg)
Ludzki mózg zapisuje z reguły informacje w formie zbioru faktów, odczuć oraz skojarzeń. Dane te bardzo łatwo ulegają jednak wypaczeniom, zacierają się, a często tracą też swoje pierwotne znaczenie. Dla odmiany komputer może wszystkie dane przechowywać bezstratnie przez wiele lat. Proces ich odtwarzania również bywa inny. Komputer odtwarza zapisaną na jego dysku informację jeden do jednego i to bez wysiłku. W przypadku mózgu proces ten jest bardziej złożony, czasochłonny i nie zawsze przynosi niestety pożądane efekty. Opracowano oczywiście mechanizmy pobudzające ten proces (np. hipnoza), ale z wielu powodów nie są one powszechne.
Opierając się na obecnym stanie wiedzy na temat funkcjonowania mózgu, naukowcy są zgodni, że ma on gigantyczne możliwości, na niektórych płaszczyznach porównywalne z możliwościami superkomputerów, ale z jakiegoś niejasnego powodu nie potrafimy na razie wykorzystywać ich w 100 procentach.
Grafika:
Komentarze [0]
Jeszcze nikt nie skomentował. Chcesz być pierwszy?
