Piekło strachu...   

„Na samą myśl robi mi się niedobrze. To tak, jakby ktoś uderzył mnie czymś ciężkim w głowę. Nogi mam jak z waty, cały świat wiruje mi przed oczyma, oblewa mnie zimny pot, serce bije bardzo mocno, drżę, po prostu się duszę !” Czy Tobie również towarzyszyły kiedyś podobne odczucia?

Wydaję mi się, że nie ma człowieka, który by się nie bał. Nawet bohaterowie kreowani przez media czy też zwykli „napakowani blokersi” odczuwają niejednokrotnie lęk, do którego nie zawsze chcą się przyznać. W dzisiejszym świecie pełnym stresu, presji wywieranej przez innych, niepokoju o przyszłość, wielu z nas popada w stany lękowe. Jak już wspomniałam, strach lub lęk odczuwamy zazwyczaj w sytuacjach zagrożenia i wówczas jest to normalna reakcja obronna naszego organizmu. Jednak istnieje ogromna różnica pomiędzy takim lękiem, a lękiem osób cierpiących na fobie.

Fobia jest irracjonalnym lękiem, związanym z sytuacją (niekiedy z dzieciństwa) lub obiektem zewnętrznym, które obiektywnie rzecz ujmując niebezpieczne nie są. Lęk ten często ma inne podłoże, a uzewnętrznia się w formie paniki. Zasadniczym elementem walki z tym lękiem staje się unikanie za wszelką cenę tego, co to uczucie wywołuje. Człowiek cierpiący na fobie ma często pełną świadomość faktu, że ten lęk jest nieuzasadniony, bezpodstawny, ale ta świadomość nie wystarcza niestety do zwalczenia go. Nadmierne przejęcie się daną sytuacją, prowadzi często do wyolbrzymiania prawdopodobieństwa jej wystąpinia.

Badania informują, że na różnorakie fobie cierpi około 10% naszej populacji, dlatego postanowiłam przybliżyć wam choćby niektóre z nich, z podziałem na poszczególne grupy:

fobie sytuacyjne

achluofobia (nyktofobia)

lęk przed ciemnością

amaksofobia

lęk przed prowadzeniem samochodu

akrofobia

lęk wysokości

agarofobia

lęk przed przestrzenią

aquafobia

lęk przed wodą

dromofobia

lęk przed podróżowaniem

awiofobia

lęk przed lataniem samolotem

gefyrofobia

lęk przed przekraczaniem mostów

glassofobia

lęk przed wystąpieniami publicznymi

hypsofobia

lęk przed upadkiem w przepaść

klaustrofobia

lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami

kleptofobia

lęk przed kradzieżą

nautofobia

lęk przed rejsem statkiem

odontofobia

lęk przed stomatologiem

siderodromofobia

lęk przed jazdą koleją

stasibasifobia

– lek przed staniem i chodzeniem (częste zaburzenie u osób w wieku podeszłym)

basifobia

lęk przed chodzeniem

stasifobia

– lęk przed staniem

technofobia

lęk przed (zaawansowaną) techniką

triskaidekafobia

lęk przed liczbą 13 (liczbami feralnymi)

fobie dotyczące zwierząt i owadów (zoofobie) (5 – 15% wszystkich fobii, początek w dzieciństwie)

agrizoofobia

lęk przed dzikimi zwierzętami

ailurofobia (felinofobia)

lęk przed kotami

arachnofobia

lęk przed pająkami

awizofobia

lęk przed ptakami

entomofobia

lęk przed owadami

equinofobia

lęk przed końmi

kynofobia

lęk przed psami

ofidofobia

lęk przed wężami

rodentofobia

lęk przed gryzoniami

fobie dotyczące elementów otoczenia naturalnego (20% wszystkich fobii)

aerofobia

lęk przed powietrzem (wiatr, przeciąg, podróż kolejką napowietrzną)

antofobia

lęk przed kwiatami

arsonofobia

lęk przed ogniem

blanchofobia

lęk przed śniegiem

brontofobia

lęk przed burzą

hydrofobia

wstręt do picia wody

mykofobia

wstręt do grzybów

fobie dotyczące urazów i chorób (15 – 25% wszystkich fobii, początek w wieku średnim)

algofobia

lęk przed bólem

amathofobia

lęk przed kurzem

arachibutyrofobia

lęk przed zarazkami

bakteriofobia

lęk przed bakteriami

dysmorfofobia (DMF)

lęk przed deformacją, zaburzenie spostrzegania własnego ciała, objaw w anoreksji i treść urojeń hipochondrycznych w schizofrenii

erytrofobia (hemofobia)

lęk przed widokiem krwi (występuje bradykardia i omdlenia)

kancerofobia

lęk przed chorobami nowotworowymi

maniafobia (agateofobia, dementofobia)

lęk przed chorobą psychiczną, szaleństwem

mizofobia

lęk przed brudem

nozofobia

lęk przed zachorowaniem

rytifobia

lęk przed zmarszczkami

tanatofobia

lęk przed śmiercią

tokofobia

lęk przed ciążą i porodem

traumatofobia

lęk przed zranieniem

wenerofobia

lęk przed chorobami wenerycznymi

syfilidofobia

lęk przed zachorowaniem na syfilis

fobie dotyczące ludzi

antropofobia

lęk przed ludźmi

seksofobia

lęk przed płcią przeciwną

androfobia

lęk przed mężczyznami

gynefobia

lęk przed kobietami

kaligynefobia

lęk przed pięknymi kobietami

homofobia

zetknięciem z osobami o orientacji homoseksualnej

ksenofobia

lęk przed obcymi ludźmi

nekrofobia

lęk przed umarłymi

ochlofobia

lęk przed tłokiem

inne fobie

aichmofobia

lęk przed ostrymi przedmiotami

pekkatofobia

lęk przed popełnieniem grzechu

Jak podaje literatura przedmiotu, wiele znanym ludziom dokuczały przeróżne fobie. Katarzyna Skrzynecka wspominała w jednym z wywiadów o swojej aquafobi, a jak podają historycy, Jan Matejko z pewnością cierpiał na achluofobię. Wprawdzie program „Dla Ciebie wszystko” (emitowany na antenie TVN przyp. red.) pokazywał ludzi, którzy próbowali walczyć ze swoimi słabościami, aby spełnić marzenia bliskiej im osoby, ale zastanawiam się czy w gruncie rzeczy można nad tą uciążliwą słabością tak do końca zapanować. Znawcy zagadnienia, do których dotarłam w swoich poszukiwaniach i do których w związku z tym chciałabym się odwołać, twierdzą, że opanowanie lęku zaczyna się od przyzwalającego stosunku do odczuwanego niepokoju, od zaakceptowania sytuacji, od pogodzenia się ze sobą. Judith Bemis i Arm Barrada, autorzy książki „Oswoić lęk”, którą chciałabym wam jednocześnie polecić, opracowali bardzo pomocne strategie i dialogi wewnętrzne pomagające skutecznie opanować własny lęk.

Strategie te można zapisać w kilkunastu zdaniach i są one swoistą biblią dla szukających pomocy w walce ze swoim lękiem. Oto propozycje podawane przez w/w autorów :

• Pogodzić się z faktem, że tak, to właśnie my cierpimy na zaburzenia lękowe.
• Przeprowadzać z samym sobą rozmowy wewnętrzne, akceptujące odczuwanie lęku.
• Nie przeciwstawiać się atakom lęku na zasadzie zakazów.
• Spowolnić nasze myśli i ruchy w momencie, kiedy czujemy, że ogarnia nas niepokój.
• Skoncentrować się na tym, co się dzieje w danej chwili.
• Uwolnić się od nakazów i myśli nakazujących o natychmiastowym opanowaniu lęku.
• Nie unikać miejsc i sytuacji, które wywołują nasz niepokój.
• Opanować katastroficzne myśli. Należy starać się myśleć, że są to tylko nasze przeczucia, które przecież wcale nie muszą się sprawdzić.
• Zdobyć wiedzę na temat choroby, aby pozbawić ją otoczki tajemniczości.
• Traktować objawy niepokoju jako ćwiczenie w umiejętności zwalczania lęku.
• Każdy nawrót choroby traktować jako przejściowy etap drogi ku zdrowiu.
• Nie wyznaczać sobie żadnych granic czasowych na temat rekonwalescencji. Zaakceptować możliwość wystąpienia lęku w przyszłości.
• W miarę postępów terapii okaże się, że sami przestajemy myśleć o następnych atakach lęku.
• Starać się pamiętać o tym, że jest w nas siła, którą możemy wykorzystać w procesie terapii.
• Jeśli będziemy powracać do zdrowia i dysponować wiedzą na temat naszej choroby, powinniśmy pomóc innym, którzy potrzebują naszego wsparcia.

Książka jest autentyczna, ponieważ powstała na bazie własnych doświadczeń autorów. Zarówno Judith Bemis, jak i Arm Barrada, borykali się z problemem fobii. Judith przez wiele lat cierpiała na ataki lęku. Metody, które wypracowała, pozwoliły jej poznać samą siebie, przekroczyć barierę własnego strachu i odzyskać wolność. W 1986 roku utworzyła organizację Otwarte Drzwi (Open Door), pomagającą ludziom cierpiącym na zaburzenia lękowe różnego pochodzenia. Jej program autoterapii wzbogacony został przez innego psychoterapeutę Amra Barradę, który opracował metodę prowadzenia dialogu wewnętrznego, umożliwiającą stopniowe uwalnianie się od lęku. Amr Barrada był również niegdyś ofiarą lęku przestrzeni. Walorem książki, o której wspomniałam powyżej, jest także to, że podane są w niej ciekawe opisy walki z lękiem w przytrafiających się nam często sytuacjach codziennych, jak choćby wizyta u dentysty. Może więc warto po nią sięgnąć?

Lęki dla wielu z nas są codziennością, ale nie traćmy nadziei. Nauka dysponuje już metodami, które skutecznie pozwalają eliminować tą dolegliwość! Trzeba po prostu zaakceptować swój lęk, postarać się go zrozumieć, przyjrzeć się mu bliżej. I jak radzą Judith z Arm’em postępować według zasady: Nie myśląc o przyszłości, pogodzić się z przeszłością i skoncentrować na teraźniejszości.