Przerażająca historia Susannah   

Gdy ostatnio przeglądałam Netfilx, w poszukiwaniu filmu na piątkowy wieczór, moją uwagę przykuł obraz młodego irlandzkiego reżysera Gerarda Barretta „Umysł w Ogniu” (2015). Od pewnego już czasu odnoszę wrażenie, że produkcjom filmowym w naszych czasach nadaje się tytuły, które w mniejszym lub większym stopniu zdradzają fabułę. Tak było i tym razem. Po chwili namysłu włączyłam ten film i powiem wam, że nie żałuję swego wyboru, bo dawno już żaden obraz nie przykuł mnie tak mocno do ekranu mojego laptopa.

Pewnego dnia Susannah Cahalan, 24-letnia bohaterka, budzi się w szpitalu przywiązana do łóżka. Nie może się poruszać ani mówić. Jej medyczna kartoteka (prowadzona mniej więcej od miesiąca) zawiera liczne zapisy o niestabilności psychicznej pacjentki oraz o zachowaniach pełnych przemocy, ale dziewczyna nic nie pamięta. Susannah pracuje w redakcji pewnej gazety i nie ma większych problemów. Z dnia na dzień zmienia się jednak z pogodnej, pełnej radości życia dziewczyny u progu kariery, w istotę przepełnioną lękami, agresywną, której ciało trawi jakieś niezwykle schorzenie. Oglądając tę produkcje uświadamiamy sobie, jak zaskakujące scenariusze pisze czasem życie. Jednego dnia można mieć wszystko, a następnego zostać z niczym. Reżyser stawia widzom istotne pytania, zmuszając ich do głębszej refleksji nad życiem. Pyta otwarcie, czy naprawdę warto zastanawiać się nad tym, co przyniesie jutro, skoro i tak nie mamy na to wpływu? Historia Susanny nie skłania raczej do optymizmu. Bohaterka filmu wiele w życiu osiągnęła, ale pewnego dnia jej świat nieoczekiwanie stanął na głowie, gdy potworna choroba przykuła ją do szpitalnego łóżka. Najgorsze jest jednak to, że przez długi czas nikt nie miał pojęcia, co jej dolega i z jakiego powodu stała się więźniem własnego ciała. Zwariowała? A może tylko przedawkowała jakieś paskudztwo i teraz ponosi tego konsekwencje?...

Historia bohaterki zaciekawiła mnie do tego stopnia, że postanowiłam zagłębić się w okoliczności powstania tego filmu. Okazało się, że jest on oparty na faktach, a produkcja jest ekranizacją książki o tym samym tytule, którą napisała Susannah Cahalan. Pomysł napisania tej książki podrzucił jej redaktor naczelny gazety, w której pracowała, ponieważ jej osobista historia wydała mu się świetnym materiałem na powieść. Dziewczyna zgodziła się i w listopadzie 2012 książka pojawiła się w księgarniach. Mniej więcej pięć lat później wpadła ona w ręce Gerarda Barretta, który w oparciu o nią napisał scenariusz i nakręcił wspomniany film, który wszedł na ekrany w lutym 2017 roku. Książka Cahalan to w zasadzie pamiętnik bardzo dokładnie opisujący historię tej jej choroby (ostatecznie zdiagnozowanej jako zapalenie receptora w mózgu anty-NMDA). Nie przypuszczam, aby ktokolwiek z was słyszał coś na temat tej choroby, jej przyczyn bądź objawów, dlatego w wielkim skrócie napiszę wam tylko tyle, że jej skutkiem jest obrona mózgu przed własnym ciałem. Brzmi intrygująco, nieprawdopodobnie? A jednak tak czasem bywa, choć wydawać by się mogło, że mózg i ciało stworzone są raczej do współpracy i nie powinny bronić się przed sobą. Tak się jednak dzieje wtedy, gdy pewne przeciwciała docierają do mózgu. Do dziś nie wiadomo jednak w jaki sposób przeciwciała te przedostały się do mózgu naszej bohaterki. Efekt był jednak taki, że widziała rzeczy, które nie miały miejsca i słyszała dźwięki, których nie słyszał nikt oprócz niej. Objawy, jak się domyślacie, porównywalne z objawami schizofrenia i taką też postawiono jej diagnozę. Co się jednak wydarzyło, że ostatecznie udało się jednak właściwie zdiagnozować tę jej chorobę i Susannah nie trafiła do szpitala psychiatrycznego? Cóż, przypadek. Jeden z zajmujących się nią lekarzy kazał jej pewnego dnia narysować zegar i na tarczy umieścić cyfry godzin. Dziewczyna zrobiła to, ale wszystkie cyfry umieściła po prawej stronie kartki. Okazało się, że to może być oznaka tego, że poprawnie pracuje u niej tylko prawa strona mózgu, podczas gdy lewa jest sparaliżowana, czyli jakby "w ogniu". Susannah była 217 osobą na świecie, u której zdiagnozowano tę chorobę. Dzięki jej książce i dokładnym opisom dolegliwości udało się później właściwie zdiagnozować wiele innych osób, a lekarz, który postawił tę trafną diagnozę, założył klinikę specjalizujących się w chorobach immunologicznych mózgu.

Choroby mózgu stanowią nośny, choć trudny temat na film, ale bezwzględnie są ciekawym zagadnieniem wartym głębszego poznania. W historii kinematografii powstało naprawdę wiele filmów, które opowiadały o różnych formach zachwiania mentalnej równowagi, dwubiegunowości, czy też odbieganiu od szeroko rozumianej psychicznej normy. Wydawałoby się więc, że Barrett nie mógł widza niczym zaskoczyć. A jednak. To prawda, że nie stworzył dzieła przełomowego, a realizacja jest co najwyżej średnia, ale udało mu się mimo wszystko przykuć widza do fotela, pozwalając mu wkroczyć w najbardziej mroczne zakamarki umysłu osoby, która cierpi na niezidentyfikowaną bliżej chorobę mózgu. Tak więc "Umysł w ogniu" to naprawdę poważna, przejmująca i wzruszająca pozycja.

Recenzenci nie pozostawili co prawda na tym obrazie suchej nitki, krytykując go głównie za bolesną schematyczność i miałkie aktorstwo, ale ja mimo wszystko dałabym mu na waszym miejscu szansę. Wypada się bowiem cieszyć, że nadal powstają tak ważne i dające do myślenia filmy, które uświadamiają, iż nigdy nie będziemy wiedzieć, co nas może w życiu spotkać, ale zawsze powinniśmy mieć nadzieję na szczęśliwy finał.

Grafika:

• www.canalplus.pl...
• www.filmweb.pl...
• www.cineman.pl...
• www.filmweb.pl...