Synteza funkcji i formy   

Architektura towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów, czyli od chwili, gdy zaczął tworzyć i budować pierwsze konstrukcje użytkowe. Przez tysiąclecia styl tworzenia obiektów zmieniał się, bo zmieniały się gusta użytkowników, kanony piękności, a i materiały budowlane oraz technologie były też nieustannie udoskonalane. Od początku architekci przeżywali jednak dylemat, co powinno być dla nich priorytetem - forma czy funkcja?

Architekt przystępujący do pracy nad projektem musi mieć zawsze na uwadze zarówno formę obiektu jak i funkcję, którą ma spełniać. Musi mieć zatem nie tylko wizję artystyczną obiektu, ale i bardzo rozległą wiedzę na temat dostępnych materiałów, z których ma zamiar ten obiekt tworzyć oraz technik budowlanych, z których będzie mógł skorzystać. Tak więc pod pojęciem formy rozumie się wygląd budowli, a pod pojęciem funkcji, cel jej powstania i maksymalnie optymalne wykorzystanie całej otaczającej ją przestrzeni.

Widzieliście kiedyś budowlę, która zrobiła by na was wrażenie estetyczne? Na pewno tak, bo architektura to również dziedzina sztuki, która ma oddziaływać na odbiorcę. Z drugiej jednak strony, inaczej niż w przypadku sztuk plastycznych, literackich, czy muzycznych, architektura ma spełniać również konkretne funkcje, bo dzieła architektoniczne, w odróżnieniu od innych dzieł sztuki – muszą mieć jeszcze charakter użytkowy. Ich głównym celem nie jest bowiem tylko estetyczne oddziaływanie na poczucie piękna odbiorców, ale kształtowanie przestrzeni w sposób jak najbardziej funkcjonalny (choć możemy spotkać dzieła architektoniczne, które mają na celu wywołać jedynie efekt estetyczny).

Podstawowym celem powstawania projektu, jest późniejsza jego realizacja w postaci obiektu budowlanego, który ma zaspokajać potrzeby przyszłych użytkowników i spełniać wszelkie oczekiwania zamawiającego projekt. Tak więc estetyczna strona projektu architektonicznego, wydaje się być częściej na drugim planie, choć nigdy nie jest całkowicie pomijana. Architekt stara się bowiem stworzyć projekt będący syntezą funkcji, jaką spełniać ma dany obiekt oraz formy, oddziałującej na odbiorców elementami estetycznymi. Dlatego od zawsze architekci uznawani byli za artystów, a kolejne epoki charakteryzowały się powstawaniem odmiennych architektonicznych stylów. Nie podlega dyskusji również fakt, iż chyba każdy architekt projektujący obiekt, stara się stworzyć dzieło, które będzie odznaczało się wysokimi walorami estetycznymi. Tak było zawsze i jest do dziś.

Pojęcie architektury formułowano poprzez wieki jako syntezę funkcji i formy. O powstaniu obiektu decydowało z reguły pojęcie funkcji jako podstawowej intencji organizacji określonej przestrzeni, która bywała zawsze dookreślona w wymiarze wizualnym. Piękno formy często uzależniano od funkcji (przeznaczenia) budowli, dlatego w obiektach o wyraźnym znaczeniu symbolicznym piękno formy stanowiło czynnik pierwszoplanowy, a funkcjonalność schodziła wyraźnie na drugi plan albo stawała się czynnikiem uzupełniającym, a w innych, w których z kolei czynnik użyteczności był najważniejszy, piękno formy stawało się drugoplanowe i było jedynie tłem wobec estetyki, określającej funkcjonalność przestrzeni.

XX wiek trochę to spojrzenie na projektowanie zmienił, gdyż do głosu doszedł wtedy styl modernistyczny, który stawiał przede wszystkim na funkcjonalność budowli, nawet jeśli miała by ona zostać osiągnięta kosztem utraty artystycznego piękna. Tak właśnie powstały w minionym wieku skupiska budynków mało atrakcyjnych wizualnie. I chociaż dziś narzekamy często na wygląd tych blokowisk, to nie wolno nam zapominać o tym, że ich projektantom przyświecała również idea stworzenia przestrzeni funkcjonalnej i przyjaznej człowiekowi.

Na szczęście dziś wielu architektów odchodzi od koncepcji modernistycznej, uwzględniając w swoich projektach zarówno funkcjonalność jak i walory wizualne. Powiedziałbym nawet, że szczególnie cenioną wśród współczesnych architektów umiejętnością jest estetyczne projektowanie elementów użytkowych, czyli nadawanie wysokich walorów estetycznych elementom spełniającym wymaganą funkcję użytkową, wychodząc prawdopodobnie z założenia, że obiekt architektoniczny to szczególny rodzaj dzieła, które powinno zaspokajać zarówno potrzebę praktyczną, poprzez spełnianie danej funkcji jak i estetyczną, wracając do korzeni architektury, która od zarania dziejów postrzegana była jako połączenie sztuki z nauką (dokładniej z techniką). Dzięki ich pracy możemy więc i dziś cieszyć oczy obiektami, które są nie tylko funkcjonalne, trwałe i bezpieczne, ale urzekają też swoim pięknem.

Grafika:

• pazola.com/...
• portalkomunalny.pl/...
• wikipedia.org/...
• podroze.gazeta.pl/...