Z kim Ding Liren zagra o tytuł?   

W historii szachów, w zasadzie od początku, próbowano wyłaniać najlepszego szachistę globu. Na początku nie rozgrywano jednak turnieju mistrzowskiego, gdyż nie istniał żaden formalny system kwalifikacji. To był czas, w którym najsławniejsi szachiści wyzywali się wzajemnie na pojedynki i spotykali się w nieformalnych meczach o tytuł. Zasady rozgrywania tychże meczów nie były jednak odgórnie ustalone i za każdym razem były przedmiotem negocjacji, w których decydujący głos miał posiadacz tytułu. Za pierwszy oficjalny mecz o tytuł mistrza uważa się spotkanie Wilhelma Steinitza z Johannesem Zuckertortem w 1886 roku. Mecz ten rozgrywano przez prawie dwa miesiące w trzech wielkich miastach Stanów Zjednoczonych (pierwsze pięć partii rozegrano w Nowym Jorku, kolejne cztery w Saint Louis, a ostatnie jedenaście w stanie Luizjana, w Nowym Orleanie). Tytuł zdobył ostatecznie Wilhelm Steinitz, który jako pierwszy zgromadził 10 punktów. W kolejnych latach formuła wyłaniania pretendenta zmieniała się wielokrotnie. Bardzo często zmieniano także okresy pomiędzy kolejnymi cyklami wyłaniania mistrza.

W 1948 roku, w miejsce dotychczasowego systemu, FIDE wprowadziła system eliminacyjny. Nominowani przez narodowe związki szachowe zawodnicy, musieli brać udział w turniejach strefowych, z których najlepsi awansowali do turniejów międzystrefowych, gdzie czekali już na nich nominowani przez FIDE szachiści światowej czołówki. Najlepsi z tych turniejów spotykali się naturalnie następnie w turnieju pretendentów. Zwycięzca turnieju pretendentów zyskiwał z kolei szansę wystąpienia w meczu finałowym z aktualnym mistrzem świata, który nie musiał uczestniczyć w eliminacjach. Jeśli pretendent wygrał z mistrzem, temu drugiemu przysługiwało początkowo prawo do meczu rewanżowego (prawo to zostało zniesione przez FIDE dopiero w 1962 roku). Mecze o mistrzostwo rozgrywano co 3 lata i grano wówczas do zdobycia przez zwycięzcę 12 punktów.

W 1993 roku załamał się jednak ten system wyłaniania mistrza świata, gdyż ówczesny mistrz, Garri Kasparow i pretendent Nigel Short, założyli własną, alternatywną dla FIDE organizację o nazwie Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów (PCA), którego zadaniem miała być także organizacja meczów o mistrzostwo świata. Od tego roku aż do kwietnia 2006 roku nieoficjalne mistrzostwa świata rozgrywane były równolegle w ramach dwóch różnych systemów i trudno było jednoznacznie rozsądzić, który z dwóch mistrzów miał większe prawo do noszenia tego tytułu. W 1996 roku FIDE dokonała weryfikacji i zmiany systemu. Zaniechano rozgrywania wielostopniowych eliminacji, organizując w ich miejsce tylko jeden wielki turniej, w którym szachiści grali mini-mecze przyspieszonym tempem gry. Obecny system wyłaniania mistrza wszedł w życie w roku 2006 roku, po tym jak Władimir Kramnik (mistrz świata Braingames) pokonał mistrza świata PCA Garriego Kasparowa i mistrza świata FIDE Weselina Topałowa. Od tej pory rozgrywany jest już tylko jeden mecz o tytuł mistrza świata. Bierze w nim udział zawsze obrońca tytułu (aktualny mistrz) i pretendent, którego wyłania turniej kandydatów, w którym zawsze bierze udział ośmiu szachistów.

W 2024 turniej kandydatów odbędzie się w Kanadzie w dniach 3-25 kwietnia. Sponsorem tych wydarzeń będzie rodzina Scheinbergów, która wspierała finansowo również poprzedni Turniej Kandydatów. Pula nagród ma podobno wynieść około 750 000$. Formuła turniejów pretendentów również zmieniała się kilkakrotnie, ale wszystkie turnieje rozegrano systemem kołowym (w formule jedno-, dwu- lub czterokołowym). Turniej 2024 rozegrany ma zostać w systemie „każdy z każdym”. W stawce będzie walczyć 8 zawodników, którzy zagrają ze sobą mecz i rewanż, co da łącznie 14 pojedynków. Zwycięzca będzie rywalizować z Chińczykiem Dingiem Lirenem, który rok temu zdobył tytuł mistrza w pojedynku z Ianem Nepomniachtim. W turnieju wezmą udział szachiści wyłonieni według następującego klucza: przegrany meczu o mistrzostwo świata w 2023, zdobywcy trzech najwyższych miejsc w Pucharze Świata 2023, zdobywcy dwóch najwyższych miejsc w turnieju Grand Swiss 2023, zdobywca 1. miejsca w tzw. cyklu FIDE oraz zawodnik z najwyższym rankingiem na dzień 01.01.2024r.

Lista startowa Turnieju Kandydatów 2024 wygląda naprawdę imponująco:

1. Ian Nepomniachtchi czyli 2023 match runner-up, aktualny wicemistrz świata. Rosjanin ma już na swoim koncie dwa mecze o mistrzostwo świata, jednak w obu pojedynkach poległ, raz z Carlsenem i raz z Lirenem. Z pewnością to jeden z głównych faworytów do wygrania tegoż turnieju, jednak problemem może się okazać słaba psychika tego zawodnika, który nie radzi sobie zbytnio, gdy gra nie układa się po jego myśli, że o radzeniu sobie po porażkach już nie wspomnę. Po meczu z Lirenem, oskarżył on swego konkurenta o to, że ten dzień przed ich kluczową partią, zabrał mu z jego pokoju tabletki nasenne, przez co nie mógł zasnąć i rano niewyspany przystąpił do gry. Moim zdaniem żenujące.
2. Nijat Abasov (za Magnusa Carlsena). Magnus Carlsen, który zwyciężył w pucharze świata w szachach, uznał, że tak jak nie bronił tytułu mistrza świata w roku 2023, tak też nie planuje walczyć o odzyskanie go i w tym roku. Twierdzi, że zwyczajnie jest już znudzony tą formułą turniejową i nie widzi godnego siebie przeciwnika. Z kolei zawodnik z Azerbejdżanu Abasov jest największym wygranym tej decyzji, ponieważ jest on zdecydowanie najniżej notowanym zawodnikiem w całej stawce pretendentów, a jego awans do półfinalu pucharu świata, wielu ekspertów uważa za przypadek i łut szczęścia. Mimo wszystko nikt nie powinien tego Azera skreślać, bo nie takie niespodzianki świat szachów już widział.
3. Praggnanandhaa R - młody Hindus urodzony w roku 2005, jest zdaniem wielu ekspertów jednym z największych talentów ostatniej dekady. Dotarł aż do finału pucharu świata, dzięki czemu awansował też do turnieju kandydatów. Osobiście jestem wielkim fanem tego gracza. Naprawdę go podziwiam. Chłopak jest starszy ode mnie tylko o rok, a jest już arcymistrzem ibez wątpienia jednym z czołowych zawodników światowej czołówki.
4. Fabiano Caruana to zawodnik z ogromnym doświadczeniem. Jeden z najlepszych w historii szachów analityków. W swojej karierze grał już z Carlsenem w meczu o tytuł mistrza świata i przegrał dopiero po dogrywce. Co ważne ani raz nie uległ Norwegowi na przestrzeni 12 partii klasycznych! Myślę, że Caruana będzie i w tym roku jednym z głównym faworytów do wygrania turnieju.
5. Vidit Santosh Gujrathi to kolejny bardzo młody indyjski arcymistrz. Zapewnił sobie udział w turnieju poprzez świetną grę w turnieju FIDE Grand Swiss, który zresztą wygrał. Zawodnik ten zrobił w minionym roku nieprawdopodobny postęp, co potwierdza naturalnie jego obecny ranking. Nie tylko ja uważam, że to jeden z ważniejszych zawodników turnieju, który może w nim sporo namieszać.
6. Hikaru Nakamura jest bodaj jednym z najpopularniejszych obecnie szachistów na świecie, a to dzięki swojej wysokiej aktywności w internecie szachowym. Co prawda lata świetności ma już raczej za sobą, ale ciągle jest poważnym zawodnikiem, z którym bezsprzecznie trzeba się liczyć. On również zapewnił sobie udział w tym turnieju kandydatów dzięki drugiej lokacie w turnieju FIDE Grand Swiss 2023.
7. Alireza Firouzja. To bardzo młody irański arcymistrz, występujący obecnie pod francuską flagą. Ogromny talent. Dość powiedzieć, że tytuł mistrza Iranu w szachach zdobył w wieku 12 lat, a tytuł arcymistrza uzyskał w wieku lat14. Udział w turnieju kandydatów zapewnił sobie dzięki najwyższemu rankingowi na dzień 1 stycznia 2024. Dla wielu jeden z głównych faworytów do wygrania tego turnieju.
8. Gukesh D jest trzecim bardzo młodym indyjskim arcymistrzem, który weźmie udział w tym turnieju. Gukesh to zawodnik, który nie ma jeszcze 18 lat, a w świecie szachów zwą go cudownym dzieckiem, ponieważ tytuł arcymistrza uzyskał w wieku 13 lat (w kolejności to druga najmłodsza osoba z tym tytułem w historii). Jego obecny ranking FIDE wynosi 2747. Do turnieju kandydatów zakwalifikował się jako szachista, który osiągnął najwyższy wynik w turniejach kwalifikacyjnych w 2023 roku. To absolutny debiutant i najmłodszy zawodnik w stawce, a tacy, jak wiadomo, są kompletnie nieprzewidywalni. Najwięksi eksperci szachowi upatrują w nim mistrza świata. Może jeszcze nie w tym roku, ale kto wie?

Do rozpoczęcia najważniejszego i najbardziej prestiżowego turnieju w tym roku, który ma wyłonić pretendenta do walki o tytuł mistrza świata w szachach klasycznych, zostało dwa tygodnie. Jak informują media, pojawiły się jednak problemy, gdyż rząd Kanady nie udzielił jeszcze wiz dla wszystkich zawodników. Problem zalegalizowania swojego wjazdu ma kilku zawodników, w tym głównie szachiści z Indii i z Rosji. Oczywiście FIDE wystosowało pismo do rządu Kanady, by umożliwił wjazd wszystkich zawodnikom na turniej, ale do tej pory nie ma żadnej pewności, czy na pewno wszyscy zawodnicy zdołają tam dotrzeć. Przewodniczący Kanadyjskiej Federacji Szachowej, Vladimir Drakulec, powiedział w jednym z wywiadów, że jeśli problemy z wizami  dla zawodników nie zostaną rozwiązane w najbliższym tygodniu, to turniej zostanie przeniesiony do Hiszpanii. Utrudnianie wydawania wiz przez kanadyjski rząd dla szachistów ma naturalnie podłoże polityczne. Stosunki pomiędzy Kanadą a Indiami uległy znacznemu pogorszeniu po tym, jak w czerwcu dokonano morderstwa sikhijskiego aktywisty na terenie Kraju Klonowego Liścia, o co Kanada oskarżyła hinduskich agentów, czemu z kolei rząd Indii bardzo stanowczo zaprzeczył. Z kolei wojna Rosji z Ukrainą i nałożone przez rząd kanadyjski na Rosję sankcje, nie ułatwiają wjazdu i rosyjskiemu arcymistrzowi oraz jego ekipie. Bardzo jestem ciekaw, w jaki sposób, o ile w ogóle, dojdzie do wydania tych wiz. Tak czy inaczej sytuacja ta wywołała spore poruszenie w całym środowisku szachowym. Jeśli jednak turniej kandydatów nie odbędzie się w wyznaczonym miejscu, to według mnie FIDE zaliczy kolejną poważną wizerunkową wpadkę. Gdzie zatem 3 kwietnia zbierze się czołówka szachistów świata? Na razie trudno wyrokować, lecz ja mam nadzieję, że całe to zamieszanie nie zaburzy zawodnikom przygotowań i niezależnie od miejsca rozgrywania turnieju, uraczą nas świetnymi partiami.

Grafika:

• news.cgtn.com
• i-szachy.pl
• twitter.com
• fide.com
• jagrantv.com